Aberdeen (18)

Aberdeenshire (17)

Angus (16)

Argyll and Bute (22)

Clackmannanshire (13)

Dumfries and Galloway (28)

Dundee (hrabstwo) (15)

East Ayrshire (26)

East Dunbartonshire (4)

East Lothian (12)

East Renfrewshire (6)

Edynburg (10)

Falkirk (8)

Fife (14)

Glasgow (5)

Hebrydy Zewnętrzne (21)

Highland (20)

Inverclyde (1)

Midlothian (11)

Moray (19)

North Ayrshire (25)

North Lanarkshire (7)

Orkady (31)

Perth and Kinross (23)

Renfrewshire (2)

Scottish Borders (30)

South Ayrshire (27)

South Lanarkshire (29)

Stirling (24)

Szetlandy (32)

West Dunbartonshire (3)

West Lothian (9)

Najdłuższą rzeką Szkocji jest licząca 193 km rzeka Tay, która ma swoje źródło w górach Grampianach, uznawanych za najwyższe pasmo górskie w całej Wielkiej Brytanii. Natomiast, najwyższym szczytem Szkocji, jak i całej Wielkiej Brytanii, jest Ben Nevis, o wysokości 1343 m.n.p.m.


STOLICA

Edynburg (Edinburgh), położony jest na górzystych terenach nad zatoką Firth of Forth. W średniowieczu był warownią o znaczeniu strategicznym i nazywał się wówczas Dunedin lub Din Eidyn - czyli fort Eidyn. Rozwój miasta w kolejnych stuleciach był możliwy dzięki handlowi zamorskiemu. Edynburg prawa miejskie uzyskał w 1329 roku, a od roku 1437 jest stolicą Szkocji. Powierzchnia Edynburga obejmuje 259 km². Stolicę zamieszkuje około 470 tys. mieszkańców, którym przewodniczy burmistrz Donald Wilson. Edynburg stanowi siódme co do wielkości miasto w Wielkiej Brytanii.

Donald Wilson
 

Miasto bierze swoje początki od twierdzy obronnej, założonej na wzgórzu zamkowym przez Edwina, króla Nortumbrii. Nazwa miasta pochodzi właśnie od imienia tego władcy.

Mapa Edynburga
 

Na centrum Edynburga skałda się Stare Miasto (Old Town) i Nowe Miasto (New Town) rozdzielone ogrodami Princes Street Gardens.

Stare Miasto jest najstarszą dzielnicą, budowaną od wczesnego średniowiecza wzdłuż traktu łączącego edynburski zamek z pałacem Holyrood. Nowe Miasto powstało w XVIII w. jako dzielnica bogatych rezydencji, urzędów i banków, i charakteryzuje się regularną zabudową i szerokimi, wygodnymi ulicami. Pomiędzy obiema dzielnicami rozciąga się teren parkowy Princes Street Gardens, powstały po osuszeniu znajdującego się tam niegdyś jeziora Nor Loch. Na południe od centrum znajduje się okolica uniwersytecka, na zachód od zamku niewielka dzielnica biurowa z budynkami banków i instytucji finansowych. W odleglejszych od centrum dzielnicach Edynburga przeważa zabudowa mieszkalna.

Stare Miasto

Old Town jest sercem średniowiecznego Edynburga, posiada większą część jego historycznych zabytków, w tym Zamek, Pałac Holyrood oraz Katedrę St Giles. Znajduje się tu również dom Johna Knoxa, który wprowadził protestantyzm w Szkocji oraz pomnik Waltera Scotta – sławnego pisarza i poety szkockiego.

Royal Mile jest główną ulicą starówki, która łączy ze sobą dwie królewskie rezydencje Edynburga: Edinburgh Castle i Pałac Holyrood. Zawiera w sobie trzy najważniejsze ciągi ulic – Castlehill, Lawnmarket i High Street. "Królewska Mila" jest najchętniej odwiedzanym przez turystów miejscem Edynburga.

Na południu starówki ważnym punktem są także Cowgate i Grassmarket. Okolica ta jest pełna pubów, lokali rozrywkowych i antykwariatów.

Princes Street Gardens

Park ten (a w zasadzie ogrody) znajduje się w dolinie pomiędzy Old Town a New Town. Od północy przylega do Princes Street. W czasie pomiędzy Świętami Bożego Narodzenia a Nowym Rokiem w ogrodach tych, tuż pod zamkiem, odbywają się turnieje łyżwiarskie.

W centrum Princes Street Gardens znajduje się sztuczne wzgórze The Mound. Jego nazwa oznacza "kopiec" i wywodzi się z czasów gdy pomiędzy Starym i Nowym Miastem znajdowało się jezioro, a wzgórze usypano jako rodzaj grobli łączącej obie części centrum. Na wzgórzu tym swoje siedziby mają m.in. Royal Scottish Academy, National Gallery of Scotland oraz Bank of Scotland.

Nowe Miasto

Nowe miasto zbudowane zostało w XVIII wieku aby poprawić fatalne warunki życia w Starym mieście, które w owych czasach pozbawione było kanalizacji a wąskie i kręte uliczki przyczyniały się do wybuchów licznych pożarów. Powstawały tu szerokie i przestronne ulice, budowane w stylu georgiańskim, w których znajdowały się liczne budynki rządowe i ekskluzywne mieszczańskie apartamenty. Szachownica równoległych do siebie ulic, jak i same budynki, biura i banki są przykładem doskonałej, wręcz klasycznej i eleganckiej prostoty.

W centrum New Town znajduje się ulica George Street z wieloma szykownymi sklepami i restauracjami podnoszącymi prestiż okolicy. Biegnie ona równolegle pomiędzy Queen Street a Princes Street, szerokiej i eleganckiej ulicy z dużymi budynkami na obydwu końcach. Na zachodnim jej krańcu znajduje się Charlotte Square zaprojektowany w 1791 roku przez Roberta Adamsa, a także Kościół St George´s. St Andrews Square z Melville Monument i Royal Bank of Scotland leżą na przeciwległym końcu George Street. Princes Street ze względu na doskonały widok na zamek i bliskość parku stała się najbardziej popularną ulicą w Edynburgu. Najbardziej imponującym budynkiem jest Register House na północno-wschodnim jej końcu. Znajduje się tu także Waverley Market, tuż obok dworca kolejowego Waverley.

Szkoci, podobnie jak Anglicy, bardzo dużą uwagę przywiązują do sportu, który pełni ważną rolę w ich życiu. Podobnie jak w sąsiedniej Anglii najchętniej uprawianymi i oglądanymi sportami są: piłka nożna, rugby, golf, następnie krykiet i wyścigi konne. W ostatnim czasie równie popularny stał się curling, który znajduje coraz więcej zwolenników. Za narodowy sport Szkocji uznaje się piłkę nożną, której reprezentacja ośmiokrotnie grała w finałach mistrzostw świata, ale za każdym razem kończyła swój udział na rundzie grupowej. Barwy reprezentacji Szkocji to niebieski, biel i czerwień. Najbardziej znane i popularne kluby piłkarskie to Celtic i Rangers, których siedziby znajdują się w Glasgow.
 

Celtic Football Club – profesjonalny klub piłkarski założony w 1888 roku. 42-krotny Mistrz Szkocji, 34-krotny zdobywca Pucharu Szkocji, 14-krotny zdobywca Pucharu Ligi Szkockiej oraz triumfator Pucharu Europy w 1967. Jest jednym z najstarszych klubów piłkarskich w Szkocji i na świecie. Obecnie klub popularnie zwany przez kibiców 'The Bhoys lub Celts', występuje w rozgrywkach Scottish Premier League, rozgrywając swoje mecze na stadionie Celtic Park. Barwami klubowymi są zieleń i biel uformowane na koszulkach w poprzeczne pasy. Celtic F.C. od lat toczy nieustanną rywalizację w szkockim futbolu z lokalnym rywalem Rangers F.C. (tzw. Old Firm).

Rangers Football Club – klub piłkarski obecnie grający w Scottish Premier League, najwyższej klasie rozgrywkowej w kraju. Przydomki klubu to "The Gers", "Teddy Bears" (pluszowe misie) i "Light Blues"; kibiców zwie się "Bluenoses" (niebieskie nosy). Nazywając klub często używa się określenia Glasgow Rangers. Rangers grają mecze na posiadającym zadaszone i wyposażone w 51 082 krzesełka trybuny, Ibrox Stadium (znanym również, jako Ibrox Park), położonym w południowo-zachodniej części Glasgow. Ich barwy klubowe to niebieski i biel. Rangers wygrali 53 razy rozgrywki o mistrzostwo kraju, więcej niż jakikolwiek klub na świecie. Dodatkowo The Gers mają na swoim koncie najwięcej Pucharów Ligi Szkockiej – 26 oraz 33 Puchary Szkocji.

Strój Celtic F.C. i Rangers F.C.

Zaraz po piłce nożnej ogromną sławą cieszy się rugby.

Szkoccy rugbiści wchodzą w skład tzw. Ligi Celtyckiej, założonej w 2001r. Rozgrywki prowadzone są systemem ligowym. Każdy zespół rozegra w sezonie 18 meczów ligowych. Mistrzem zostaje drużyna, która zdobędzie najwięcej punktów. Reprezentacja Szkocji w rugby jest drużyną reprezentującą Szkocję w międzynarodowych turniejach. Drużyna występuje w Pucharze 6 Narodów (najważniejsze międzynarodowe zawody w rugby w Europie).

Ojczyzną curlingu jest Szkocja, a początki rozwoju tej dyscypliny sięgają odległych czasów średniowiecza. Curling należy do sportów zespołowych, rozgrywany na prostokątnej tafli lodu. W rywalizacji biorą udział dwie drużyny liczące po 4 zawodników. Do gry używa się ciężkich granitowych kamieni, które są wypuszczane na lodzie w kierunku celu zwanego domem. Liczba przyznanych punktów zależy od ilości kamieni znajdujących się najbliżej środka domu. Poziom umiejętności, precyzja i złożoność wykonywanych zagrań oraz odpowiednia strategia sprawiają, że curling jest nazywany „szachami na lodzie”. 

Curling

Równie znanym i lubianym przez Szkotów sportem jest Caber Toss.

Jest to tradycyjna szkocka konkurencja sportowa, polegająca na rzucaniu kłodą, zwaną ‘caber’. Ta dyscyplina sportu jest najbardziej popularna szczególnie w na obszarze Highlands. Pal jest najczęściej wykonany z modrzewia lub sosny i mierzy 5 metrów długości. Waga takiej kłody to 80 kilogramów.

Caber toss - rzut kłodą

Konkurencja ta polega na utrzymaniu pionowo pala, a następnie rzuceniu go w odpowiedni sposób. Zawodnik trzyma pal za węższy koniec i balansuje nim, żeby nie upadł. Następnie biegnie do przodu i wyrzuca pal tak, aby pal obrócił się o 180º i szerszy koniec upadł na ziemię pierwszy. Dodatkowo węższy koniec, który początkowo trzymał atleta, powinien upaść jak najbliżej godziny 12, mierzonej względem kierunku biegu.
 

SYMBOLE

Każdy kraj posiada wiele charakterystycznych symboli, niekoniecznie narodowych, które od razu przywodzą na myśl konkretne państwo. Tak, jak z Holandią kojarzą się sery, a z Francją wina, tak ze Szkocją kojarzymy whisky, kilt, czy dudy. Są one ściśle związane z kulturą i tradycjami Szkocji.

Dudy to wyjątkowy instrument muzyczny, pochodzący z Azji Mniejszej. Mają one jednak w kulturze Szkocji szczególne znaczenie. Przeniesione z Azji do Europy w średniowieczu, zostały włączone do europejskiego instrumentarium ludowego. Dudy są szczególnie popularne w ludowej muzyce szkockiej. Nazywane bagpipes.

Szkockie dudy

Whisky to napój alkoholowy, produkowany, zarówno w Szkocji, jak i Irlandii, dlatego też pozostaje kwestią sporną pomiędzy tymi dwoma krajami. Do dziś nie wyjaśnione jest bowiem, który z narodów wynalazł ten alkohol. Nie ulega natomiast wątpliwości, iż szkocka whisky znana jest i ceniona na całym świecie. Whisky, oznaczająca w języku gaelic 'Woda Życia', produkowana jest na bazie jęczmienia i zacieru zbożowego, a w końcowej fazie produkcji dojrzewają w drewnianych dębowych beczkach. Do najpopularniejszych marek należą: Johnnie Walker, Grant's, Teacher's, Whyte & Mackay, Chivas Regal. Rozróżnia się wiele rodzajów whisky np: słodowa (single malt whisky) i słodowa mieszana (blended malt whisky). Pierwsza z nich jest prawdziwym powodem do dumy Szkotów.

Kilt, jako męska spódnica, znany był już w czasach podbojów rzymskich na Wyspach Brytyjskich. Charakterystyczny materiał, z którego wykonany jest kilt, zwany jest tartanem. Słowo to wywodzi się z francuskiego "tartanie" i oznacza po prostu tkaninę w kratę. Kilt nazywany jest narodowym  strojem szkockim, noszonym tylko i wyłącznie przez mężczyzn. Kilt jest plisowany i składany na fason spódnicy kopertowej. Kolor  kraty na materiale i dokładny jej wzór zależy od danego klanu, ponieważ każdy z klanów szkockich ma swój unikatowy wzór.  Dodatkowo mężczyźni noszą na kilcie tzw. sporran, czyli ‘torebkę’ zawieszoną na biodrach, na pasku. Sporran pełnił funkcję ochraniacza, który stosowany był  podczas walk między Anglikami a Szkotami . Na kilcie często można spotkać jeszcze broszę – oczywiście każdy klan ma inny symbol. Jest ona wpinana w dolny prawy róg.

Kilty

Jeżeli chodzi o historię, to kiedyś strój Szkotów wyglądał nieco inaczej. Pierwszy raz szkocki strój opisano w XVI stuleciu, składał się on wtedy z długiej lnianej koszuli, krótkiej kurteczki oraz wełnianego pledu. W zimie Szkoci zakładali wełniane obcisłe spodnie, a w lecie wełniane skarpetki pod kolana. Za obuwie służyły im lekkie kierpce z surowej skóry, chociaż zazwyczaj chodzili boso.Obecna forma kiltu pojawiła się po raz pierwszy  w początkach XVIII w. Szkoci zakładają obecnie kilt na każde święto i uroczystość rodzinną. Zamiast lnianej koszuli stosuje się wizytową bawełnianą lub jedwabną, zakładaną pod krótką marynarkę. Kierpce natomiast można zastąpić eleganckimi półbutami.

 Szkocka Premier Nicola Sturgeon

W końcu XIII wieku Szkocja została najechana przez Anglików, po czym na dwa wieki odzyskała suwerenność, mimo coraz większych angielskich wpływów. W 1297 wybuchł bunt Williama Wallace, a w 1314 Robert I Bruce został uznany za faktycznego króla Szkocji (po bitwie pod Bannockburn). Od 1603 Szkocja i Anglia miały wspólnego władcę (unia personalna), a od 1707 wspólny parlament. Szkoci nigdy nie pogodzili się z angielską dominacją, co wraz z poparciem dla legitymistycznej dynastii Stuartów doprowadzało wiele razy do powstań. W maju 1999 Szkoci wybrali swój własny parlament, w odpowiedzi na referendum z 1998, w którym chęć posiadania własnej władzy ustawodawczej wyraziło 79% głosujących. Powołanie pierwszego od trzech stuleci szkockiego parlamentu było możliwe dzięki polityce brytyjskiego premiera Tony'ego Blaira, który realizując swe obietnice przedwyborcze znacznie złagodził politykę w stosunku do części składowych Wielkiej Brytanii.

 

Alex Salmond

W 2007 premier rządu szkockiego, Alex Salmond ze Szkockiej Partii Narodowej przedstawił projekt ustawy o przeprowadzeniu referendum niepodległościowego, które miałoby umożliwić odłączenie się Szkocji od Wielkiej Brytanii.Niejako zapowiedzią tej zmiany polityki był zwrot Szkocji (1996) kamienia koronacyjnego dawnych królów szkockich, który od siedmiu stuleci służył też królom brytyjskim i jako taki przechowywany był w Anglii.

 

Historia Szkocji jest bardzo obszerna i bogata, opisuje wiele ważnych wydarzeń i wylicza kolejne postaci, które w różny sposób wpłynęły na losy tego kraju. Wprawdzie o słynnych szkockich władcach nie często wspomina się w podręcznikach historycznych, jednak są wśród nich tacy, o których warto się czegoś dowiedzieć.

Maria I Stuart
Księżniczka Maria Stuart urodziła się w pałacu Linlithgow, w West Lothian w Szkocji  w 1542 roku, jako córka Jakuba V i jego francuskiej żony–Marii de Guise. Jako pierwsza z królewskiej dynastii Stuartów używała francuskiej formy Stuart, a nie wcześniejszej angielskiej Stewart. Maria mając jedynie 6 dni została królową Szkocji z Jamesem Hamiltonem, hrabią Arran jako regentem. Sześć miesięcy po narodzinach, w lipcu 1543 roku, zawarty został traktat z Greenwich, w którym na małżonka dla Marii został przeznaczony syn Henryka VIII. W 1552 r. miało dojść do zrealizowania postanowień tego traktatu jednak matka Marii sprzeciwiała się małżeństwu i ukryła się razem z dzieckiem w zamku w Stirling, gdzie przygotowywano się także do koronacji młodej następczyni tronu.

Młoda Maria

Maria została koronowana jako królowa Szkotów w królewskiej kaplicy na zamku Stirling 9 września 1543. Traktat z Greenwich legł w gruzach wkrótce po koronacji Marii. To nie przeszkodziło Henrykowi w dalszych próbach doprowadzenia do zawarcia upragnionego małżeństwa. Posuwał się on nawet do wypraw, zajazdów na teren Szkocji. W maju 1544r. angielski hrabia Hertford przybył do Firth of Forth w nadziei na zdobycie Edynburga i porwanie Marii. Ale Maria de Guise ukryła małą dziewczynkę w sekretnych podziemiach zamku Stirling.
10 września 1547 dnia znanego jako "Czarna sobota" Szkoci ponieśli porażkę w bitwie pod Pinkie Cleugh. Maria de Guise obawiając się o swoja córkę wysłała ją na pewien czas do Inchmahome Priory i zwróciła się o pomoc do ambasadora Francji D'Oysela. Nowy król francuski Henryk II proponował małżeństwo z jego nowo narodzonym synem delfinem Franciszkiem, co miałoby doprowadzić do zjednoczenia Francji i Szkocji pod jednymi rządami. Wydawało się to Marii jedynym sensownym rozwiązaniem w tej trudnej sytuacji i było wybawieniem z kłopotów. 7 lipca został podpisany traktat małżeński pomiędzy stroną francuska i szkocką. Maria miała być wysłana do Francji gdzie Henryk II oferował jej ochronę oraz wykształcenie i wychowanie.
24 kwietnia 1558 poślubiła delfina Franciszka w katedrze Notre Dame w Paryżu, stając się królewską małżonką. Także zgodnie z prawami dziedziczenia Maria była następna w kolejce do tronu angielskiego po swojej kuzynce Elżbiecie I, która nie posiadała potomstwa. Franciszek II Walezjusz zmarł 5 grudnia 1560 r.
Młoda wdowa wróciła wkrótce do Szkocji, a dokładnie do Leith. Maria była zagorzałą katoliczką, co czyniło ja podejrzaną w oczach wielu poddanych oraz Elżbiety I – władczyni sąsiedniego i protestanckiego kraju.

Królowa Maria I Stuart

Wkrótce do skutku doszło małżeństwo z Henrykiem Stuartem, lordem Darnley (potomkiem króla Henryka VII), które zostało zawarte 29 lipca 1565 w pałacu Holyrood. Małżeństwo rozwścieczyło Elżbietę, która uważała, że Darnley jako angielski poddany powinien uzyskać jej zgodę na ślub. Elżbieta czuła się teraz podwójnie zagrożona, bo małżeństwo to dawało silne prawa do sukcesji tronu (zarówno szkockiego, jak i angielskiego) dzieciom Marii.

Na długo przed zajściem w ciążę Marii, Darnley stał się arogancki, zaczął żądać tytułowania go królem. Był także zazdrosny o prywatnego sekretarza żony Davida Rizzio. W marcu 1566 r. wszedł w spisek z lordami protestanckimi, którzy zostali poprzednio pokonani. 9 marca grupa lordów w towarzystwie Darnleya dokonała okrutnej zbrodni zabijając Rizzia na oczach królowej. To zabójstwo przyspieszyło tylko rozkład tego nieudanego związku.

W tym czasie zawiązał się także spisek przeciwko Darnleyowi, który wtedy był już chory (prawdopodobnie na syfilis) i przebywał w Glasgow, z dala od swej został zabity przez protestantów, aby tym samym oczernić Marię i skierować na nią podejrzenia o zabójstwo.

24 kwietnia po ostatnim ujrzeniu swojego syna w Stirling została porwana przez Bothwella i jego ludzi, gdy wracała do Edynburga. 15 maja w pałacu Holyrood Maria i Bothwell pobrali się zgodnie z obrządkiem protestanckim. 24 lipca została zmuszona do abdykacji na rzecz swojego 1-rocznego syna Jakuba.

Jej dni dobiegały już końca. Maria została uznana za winną zdrady stanu. 8 lutego 1587 ex-królowa została ścięta na zamku w Fotheringhay. Nie obyło się przy tym bez komplikacji, bo kat uderzał w szyję nieszczęsnej Marii trzykrotnie zanim pozbawił ją życia. Próbując później pokazać tłumowi odciętą głowę złapał ją za włosy, które okazały się być peruką, a sama głowa potoczyła się po podeście. Elżbieta na tę wiadomość wyraziła żal i gniew, mimo że z drugiej strony sama podpisała wyrok wydany przez sąd. Maria została pochowana w Opactwie Westminsterskim.

Godność i odwaga, z jaką przyjęła wyrok, a także upokorzenia dzielnie znoszone przez długie lata kazały potomności zapominać o jej wadach i winach, a jej tragiczne dzieje uczyniły z niej jedną z najsławniejszych postaci.

Charles Edward Stuart
Charles Edward Stuart urodził się w 1720 roku w Rzymie jako starszy syn Jamesa Francisa Edwarda Stuarta i wnuczki Jana III Sobieskiego, Marii Klementyny Sobieskiej (1702–1735). Charles nazywany był ‘Młodym Pretendentem’ do tronu Szkocji, Anglii i Irlandii, bądź Bonnie Prince Charlie (‘Piękny Książę Karolek’), ze względu na jego urodę.

18 września 1746 Charles opuścił Szkocję i powrócił do Francji, skąd po dwóch latach został wydalony. Od tego czasu przebywał w różnych miejscach, zwykle incognito, śledzony przez licznych szpiegów (głównie angielskich). Wiosną 1749 miał udać się do Polski, a ówczesne plotki mówiły o jego projektach małżeńskich z Radziwiłłówną.

W 1760 przybył w przebraniu do Londynu, gdzie potajemnie przeszedł na anglikanizm. Po śmierci ojca (1766) zaproszony przez papieża powrócił do Rzymu. Przyjął tam tytuł „Karola III”, którego jednak nikt, nawet sam papież, nie uznawał. Przez te lata coraz bardziej popadał w alkoholizm.

W 1772, pragnąc przedłużyć ród Stuartów, poślubił Luizę Stolberg (1753–1824), nadając jej tytuł „księżnej Albany”. Związek ten był jednak nieudany i po pięciu latach Luiza odeszła od męża. Pod koniec życia zrujnowanym fizycznie i psychicznie Charlsem Edwardem opiekowała się jego nieślubna córka Charlotta. Ta ostatnia była owocem jego związku z Klementyną Walkinshaw, z którą Karol miał romans w Bannockburn w czasie odwrotu spod Derby.

Zmarł 31 stycznia 1788, w wieku 68 lat, prawie dokładnie w 99 lat po tym, gdy jego dziadek utracił tron.

Sir William Wallace z Elerslie (ur. 1270 w Renfrewshire, Szkocja, zm. 23 sierpnia 1305 w Londynie) – przywódca szkockiego powstania przeciwko rządom Anglii (Normanów) Edwarda I Długonogiego, bohater narodowy Szkocji. Syn skromnego właściciela ziemskiego, Sir Alana Wallace'a, miał dwóch braci: Malcolma i Johna.

Wiliam Wallace

Dzieje Williama przed 1297 są nieznane. Po wybuchu powstania przeciw Anglikom w 1297 roku, Wallace został jego przywódcą. Według opowieści stało się tak, ponieważ w maju 1297 William zabił Williama Heselriga, angielskiego szeryfa w Lanark, mszcząc się za śmierć Marion Braidfute z Lamington, swojej młodej żony. Następnie wraz z grupą powstańców opanował angielski garnizon w Scone, miejscu ważnym dla tradycji szkockiej. Następnie zaatakował i zniszczył kilka mniejszych garnizonów angielskich rozlokowanych pomiędzy rzekami Forth i Tay. Powstanie ogarnęło zachodnią i południową Szkocję; na północy prowadził je Andrew de Moray. W środku lata 1297 ruszył na północny zachód, do Argyll, rozpoczynając jawną wojnę przeciwko panowaniu Anglików. W pobliżu jeziora Dochard zastąpił mu drogę oddział MacFadyena, irlandzkiego najemnika w służbie angielskiej. W zaciętej bitwie Wallace pokonał MacFadyena i chociaż ten uciekł z zaledwie piętnastoma ludźmi, kazał go ścigać aż do zupełnego wytępienia niedobitków. Po bitwie z MacFadyenem poprowadził swoich ludzi przez centralne wyżyny (Highlands) do Perth. Obległ miasto i zdobył je po krótkim oblężeniu, używając po raz pierwszy prymitywnych machin oblężniczych. Potem zajął Cupar i dotarł do Aberdeen. Po drodze zaatakował i zdobył zamek Dunnotar, w którym kazał wyciąć całą angielską załogę. Na całej trasie marszu ludzie Wallace'a, chcąc przerazić przeciwnika, zabijali każdego Anglika, który stanął im na drodze. Karali także, a czasami nawet brutalnie mordowali, tych Szkotów, którzy próbowali zachować lojalność wobec Edwarda I i jego urzędników. Wiadomości o zbliżaniu się Wallace'a i wybuch powstania w Aberdeenshire sprawiły, że angielski dowódca Aberdeen, sir Henry Latham, przeszedł na stronę Szkotów i wydał zamek w ręce powstańców. Przerażony wieściami o okrucieństwie wojsk Wallace'a próbował ewakuować garnizon drogą morską. Wallace zaskoczył jego flotę unieruchomioną odpływem, wybił Anglików i spalił ich statki razem ze wszystkimi zapasami. Pozostawiwszy Aberdeen w rękach miejscowych powstańców, armia Wallace'a zawróciła na południe. Wallace bezskutecznie oblegał zamek Dundee, ale kiedy nadciągnęła armia angielska pod wodzą Johna de Warenne, Earla Surrey, połączył się z Morayem i pokonał ją w bitwie pod Stirling (11 września 1297). Zwycięstwo umożliwiło mu opanowanie zamku w Stirling, który poddał się, następnie zajął Dundee, zaatakował i zdobył zamek Cupar, wybijając całą angielską załogę złożoną z 200 ludzi.

W połowie października, poza kilkoma odosobnionymi punktami, na ziemi szkockiej nie było ani jednego żołnierza angielskiego. Wallace uznał władzę Jana Balliola jako króla Szkocji i w 18 października 1297 podjął decyzję o inwazji na północną Anglię w celu zdobycia zapasów na zimę). W trzeciej dekadzie października wojska szkockie zgromadzone na wrzosowisku Roslin Moor ruszyły na południe, przekroczyły rzekę Tweed i wkroczyły do Nortumbrii. W ciągu następnych dwóch miesięcy Szkoci pustoszyli północne hrabstwa Durham, Cumberland i Northumberland, spalili Alnwick i oblegli Carlisle. W marcu 1298 został pasowany na rycerza i obwołany strażnikiem królestwa, sprawującym władzę nad Szkocją w imieniu uwięzionego króla Jana Balliola.

Jesienią 1299 Wallace przebywał na dworze króla Francji Filipa IV Pięknego, a następnie, wyposażony w jego list polecający, udał się do papieża Bonifacego VIII. Być może chodziło o wyjednanie interwencji w sprawie Jana Balliola, nominalnego króla Szkocji. W 1301 (lub w 1303) roku Wallace powrócił do Szkocji. Chciał kontynuować walkę, mimo że większość szlachty poddała się Edwardowi I. Król Anglii żądał od Wallace'a bezwarunkowej kapitulacji i zdania się na jego łaskę. Dowódcy angielscy i szkoccy otrzymali zadanie pojmania Wallace'a. Umknął z zasadzki pod Earnside we wrześniu 1304. 3 sierpnia 1305 Wallace został schwytany w Robroyston w pobliżu Glasgow przez Szkota Johna Menteitha. Opuścili go wszyscy. Przewieziony do Londynu, został oskarżony o zdradę i przestępstwa (morderstwa, podpalenia, niszczenie własności prywatnej, świętokradztwo) i stracony poprzez powieszenie i poćwiartowanie przez Anglików na Towerhill w Londynie. Opiewają go pieśni ludowe. 

Ogromny pomnik Wallace Monument (zbudowany 1861-1869) stoi na skale Abbey Craig w pobliżu Stirling. Postać Williama Wallace'a spopularyzował film pt. Braveheart. Waleczne serce (Braveheart 1995), w reżyserii Mela Gibsona.


ZNANI KIEDYŚ I DZIŚ

Oprócz ważnych osobistości historycznych, warto wspomnieć o tych, którzy w nieco inny sposób przyczynili się do rozpowszechnienia Szkocji, jako kraju o bogatej kulturze. Są wśród nich wybitni aktorzy, muzycy, pisarze i wynalazcy.

Alexander Graham Bell
Urodził się 3 marca 1847 w Edynburgu. To szkocki wynalazca telefonu i kilkudziesięciu innych wynalazków telekomunikacyjnych. Z zawodu był logopedą i nauczycielem muzyki. Był też współzałożycielem dwóch znanych czasopism Science i National Geographic. W życiu Alexandra przeplatały się motywy dźwięku i ciszy. Jego dziadek był nauczycielem mowy i dykcji, a ojciec fizjologiem mowy. Matka była osobą niesłyszącą. Korzystając z metod opracowanych przez swojego ojca, Alexander nauczał czytania z ruchu warg i mówienia, z czego osoby niesłyszące często rezygnują. Podczas tych zajęć poznał swoją żonę Mabel Hubbard.

 

Alexander Graham Bell - wynalazca telefonu

W 1870 Bell wyjechał do Kanady na rehabilitację po zapaleniu płuc. W trakcie tego pobytu zaproponowano mu pozycję profesora fizjologii dźwięku na Uniwersytecie w Bostonie. Ojciec jego żony, Mabel, był bardzo zamożnym człowiekiem i gdy dowiedział się o pomyśle Bella na skonstruowanie elektrycznego wzmacniacza dźwięku dla niedosłyszących, postanowił finansować te badania. W ramach tych badań opatentował głośnik i
mikrofon. Były one jednak zbyt duże i wymagały zbyt dużych źródeł zasilania, aby można je było użyć do budowy urządzenia, które niedosłyszący mogliby nosić przy sobie. Połączył jednak jedno z drugim i uzyskał urządzenie przekazujące dźwięk na odległość. Dwa takie urządzenia połączone razem w ten sposób, że na każdym końcu znajduje się jeden mikrofon i jeden głośnik dały w rezultacie urządzenie - telefon. Alexander Bell i jego teść zdecydowali się założyć przedsiębiorstwo Bell Telephone Company, aby rozpowszechnić wynalazek Bella, który zrobił furorę na pokazie w Filadelfii. Bell dostał astronomiczną na owe czasy nagrodę 50 000 dolarów od Filadelfijskiego Towarzystwa Naukowego i rozpoczął z teściem produkcję swojego wynalazku. Bell Telephone Company została później przekształcona w AT&T, do niedawna największą firmę telekomunikacyjną świata. Po osiągnięciu sukcesu komercyjnego Bell założył sieć laboratoriów badawczych, które po jego śmierci nazwano Bell Laboratories. Mało znanym fragmentem działalności Bella był jego wkład w rozwój lotnictwa i udział w stworzeniu ‘Silver Dart’, latającej maszyny. Alexander Graham Bell był ekscentrykiem i często uchodził za dziwaka. Zmarł 2 sierpnia 1922r. w Beinn Bhreagh, w Nowej Szkocji w Kanadzie, gdzie przebywał na emigracji.

Arthur Conan Doyle
Sir Arthur Ignatius Conan Doyle urodził się 22 maja 1859 w Edynburgu. Jeden z najsłynniejszych szkockich pisarzy, czołowy przedstawiciel nurtu powieści detektywistycznych, w których głównym bohaterem jest Sherlock Holmes. Doyle pochodził z ubogiej arystokratycznej rodziny. Jego ojciec, alkoholik, znęcał się nad dziećmi i żoną. Matka Arthura dorabiała jako praczka, by wyżywić rodzinę. Ukończył studia medyczne w Edynburgu i do roku 1890 prowadził praktykę lekarską. Później zajął się wyłącznie pisarstwem. Oprócz utworów kryminalnych pisał również powieści historyczne, fantastyczno-naukowe i sensacyjne. Do jego najważniejszych dzieł należą: „Pies Baskerville'ów”, „Studium w szkarłacie” oraz wielokrotnie ekranizowana powieść „Zaginiony świat”, w której wykreował postać ekscentrycznego naukowca George'a Challengera. Na jego dorobek składają się także próby poetyckie oraz kilka opowieści grozy, utrzymanych w stylistyce XIX-wiecznych romansów gotyckich.

Arthur Conan Doyle - twórca Sherlocka Holmes'a

 

Zajmował się również spirytyzmem, którego przez większość życia był gorącym entuzjastą i badaczem, z czego utracił przyjaźń z Harry Houdinim, który zajmował się demaskowaniem spirytystów. Doyle sądził, że sam Houdini jest potężnym medium spirytystycznym, uważając wiele jego sztuczek za przejawy działania sił paranormalnych, a jego demaskatorska działalność jest po prostu pozbywaniem się konkurencji. Sprawa ta uczyniła z tych dwóch publicznych wrogów. Do zainteresowania spirytyzmem Doyle'a skłoniła osobista tragedia. Podczas I wojny światowej stracił syna, brata, szwagra i siostrzeńca. Zrozpaczony, zaczął chodzić z żoną na seanse spirytystyczne w nadziei, że będzie mógł porozmawiać ze zmarłym synem. Niemniej Doyle ma duży wkład w rozwój literatury spirytystycznej - jest m.in. autorem dwutomowego dzieła The History of Spiritualism (1926) i autorem przekładu na język angielski francuskiego dzieła Léona Denis ‘The Mystery of Joan d'Arc’. Zmarł 7 lipca 1930r. w Crowborough, w południowej części Anglii.

 

John Knox

Słynny przywódca szkockiej reformacji, urodzony w 1514r. To jemu Kościół Szkocji zawdzięcza surowy ton moralny, demokratyczną formę organizacyjną i charakter liturgii. Jego najważniejszą pracą była "Historia reformacji w Szkocji". Niewiele wiadomo o wczesnych latach życia Knoxa. Przypuszcza się, że panieńskie nazwisko matki brzmiało Sinclair, gdyż Knox, w chwilach zagrożenia, często używał tego nazwiska i wydaje się prawdopodobne, że rodzina należała do szlachty. Dziadkowie i ojciec Knoxa walczyli przeciw oddziałom Henryka VIII pod Flodden. Knox kształcił się na Uniwersytecie św. Andrzeja, gdzie w 1540 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Ze źródeł wynika, że w tym czasie był wysoko oceniany przez władze kościelne i do 1543 roku nauczał, ciesząc się poparciem hierarchii katolickiej. W ciągu dwóch kolejnych lat Knox rozpoczął działania zmierzające do reformy religii, co spowodowało, że do końca życia pozostawał w konflikcie z Kościołem.   

John Knox

W grudniu 1545 roku Knox poznał Georga Wisharta, wówczas przywódcę ruchu protestanckiego w Szkocji, odbywającego właśnie podróż misyjną po krainie Lothian. Knox postanowił towarzyszyć kaznodziei i gdy w następnym roku Wisharta oskarżono o herezję i spalono na stosie, Knox stanął na czele ruchu reformacyjnego. Od tej pory stale się ukrywał. W efekcie, zarówno jego, jak i wielu innych, wzięto do niewoli i wywieziono na galery do Francji, skąd został zwolniony dopiero półtora roku później, po interwencji ze strony Anglii. Doświadczenia z tego okresu utwierdziły Knoxa w przekonaniu, że Bóg powierzył mu misję kaznodziei i przywódcy ruchu reformacyjnego w Szkocji, chociaż w swych młodzieńczych planach nie brał pod uwagę kariery uczonego i nauczyciela. Knox został członkiem elitarnej grupy duchownych posiadających specjalne upoważnienia, a wysłany do Berwick-on-Tweed w północnej Anglii, przywrócił tam spokój i założył kongregację. W tym czasie Knox pełnił też funkcję nadwornego kaznodziei królewskiego i nauczał na obszarze niemal całej Anglii. Zmarł 24 listopada 1572r.

Sir Walter Scott
Urodzony  15 sierpnia 1771 w Edynburgu, szkocki powieściopisarz i poeta, wywodził się z szacownej rodziny mieszczańskiej, która pochodziła z Selkirkshire. W latach młodości Scott przeszedł paraliż dziecięcy, utykał nieco, więc dla podratowania zdrowia został przez rodziców wysłany na wieś. W domu dziadka w Smailholm wyobraźnia przyszłego pisarza była karmiona opowieściami o bohaterskich czynach, o burzliwych dziejach angielsko-szkockiego pogranicza. Ich scenerią była górzysta okolica, którą chłopiec poznawał podczas letnich wędrówek. Scott powrócił do Edynburga, aby kontynuować edukację i rozpocząć karierę prawniczą, choć jego zainteresowania skłaniały się już w inną stronę. W latach 90. XVIII w. przełożył na język literacki setki pradawnych, ludowych ballad i opublikował je w 1802 r. w trzech tomach zatytułowanych Minstrelsy of the Scottish Borders (Pieśni szkockiego pogranicza).Po znaczącym sukcesie zbioru Scott wydał własną Pieśń ostatniego barda, program poetycki, którego tematyka, oparta na krwawych wydarzeniach szkockiej historii, przyczyniła się do jego powodzenia. W późniejszym czasie Scott napisał kilka poematów, z których największy sukces odniosły Marmion (1808) oraz Pani jeziora (1810). Oprócz tego opracował wydanie utworów Johna Drydena, angielskiego poety i dramaturga z XVII w., oraz edycję XIX tomów dzieł Jonathana Swifta. Jednakże pomimo pracy na dwa etaty na stanowiskach w sądzie i administracji, finanse pisarza były w opłakanym stanie. Został wspólnikiem w drukarni, przez co popadł w poważne długi, utrzymanie rezydencji Abbotsford również wymagało ogromnych nakładów. Od 1813 r. zaczął intensywnie pisać, aby zaradzić kłopotom finansowym. Spod jego pióra wyszło wówczas wiele utworów prozatorskich, w których Scott wykorzystał swą wiedzę historyczną i znajomość szkockiego folkloru. W ciągu dziesięciu lat powstały jego najlepsze powieści: Waverley (1814), The Antiquary (Starożytność; 1816), Rob Roy i Heart of Midlothian (polski tytuł Więzienie w Edynburgu; obie w 1818). Potem, kiedy już wyczerpał tematykę związaną z ojczyzną, pisał powieści, których akcja toczy się w Anglii: Ivanhoe (1819) i Kenilworth. W roku 1824 powrócił do szkockich baśni, wydając Redgauntlet. Była to ostatnia książka - w przeciwieństwie do późniejszej, czysto zarobkowej produkcji - utrzymująca wysoki poziom artystyczny.  

Walter Scott

W początkach kariery pisarz zajmował się głównie poezją, lecz później zmienił profil swojej twórczości literackiej, pisząc przede wszystkim powieści.  Jego główną domeną były powieści historyczne, w których łączył realizm historyczny z fantastyką oraz tajemniczymi ludowymi legendami i wierzeniami. Scott pobudził zainteresowanie baśniowo-rycerską przeszłością rodów Szkocji. Tematyka jego powieści dotyczyła często dziejów pogranicza szkocko-angielskiego na przełomie XVII–XVIII wieku, a w dziełach późniejszych zajmował się angielskim i francuskim udziałem w wyprawach krzyżowych. Scott przez większa część życia zmagał się z kłopotami finansowymi. Zmartwienia i wytężona praca spowodowały, że podupadł na zdrowiu, a w ostatnich latach życia ciężko chorował. Zmarł w 1832 r. w Abbotsford i został pochowany w ruinach opactwa Dryburgh.

James Watt
To szkocki inżynier i wynalazca, twórca kilku kluczowych ulepszeń konstrukcji maszyny parowej, dzięki którym maszyny te zapoczątkowały rewolucję przemysłową. Urodził się 19 stycznia 1736 roku w Greenock,  jako syn cieśli Jamesa i Agnes. Borykając się z problemami zdrowotnymi, początkowo uczył się w domu. Później jednak poszedł do szkoły, gdzie ujawniły się jego zdolności matematyczne oraz manualne. W 1755 rozpoczął pracę wytwórcy przyrządów precyzyjnych w firmie Johna Morgana w Londynie. Udało mu się uniknąć poboru w wojnie siedmioletniej. Po odbyciu praktyk, z powodu złego stanu zdrowia wrócił do Greenock. Następnie otrzymał stanowisko konstruktora przyrządów na Uniwersytecie Glasgow, w którym zaprzyjaźnił się z chemikiem i odkrywcą dwutlenku węgla - Josephem Blackiem, który docenił późniejszego ojca rewolucji przemysłowej. Powodzenie w interesach, sprawiły, że Watt poszerzył asortyment o sprzęt muzyczny, a także otworzył kolejny zakład.

James Watt

1763 rok był przełomowy dla rozwoju techniki. John Anderson, profesor z Uniwersytetu Glasgow, poprosił Watta o naprawę atmosferycznego silnika parowego Thomasa Newcomena. W trakcie naprawy doszedł do wniosku, że silnik ten jest zbyt energochłonny. Wynikało to z jego nieprawidłowej konstrukcji. Każdy kolejny suw tłoka wymagał nagrzania, a następnie schłodzenia pary wodnej, aby uzyskać jej kondensację. Powodowało to równocześnie ciągłe schładzanie się cylindra. Watt wpadł na pomysł usprawnienia działania maszyny. Wydzielona komora skraplania (lub kondensacji) rozwiązała problem, przez co cylinder główny mógł cały czas pozostawać ciepły. W 1764 poślubił swoją kuzynkę Margaret, z którą miał pięcioro dzieci (z których dwoje dożyło do dorosłości). Wynalazek został opatentowany dopiero w 1769 dzięki pomocy przemysłowca Johna Roebucka, który otrzymał dwie trzecie udziałów. Maszyną zainteresowany był przemysłowiec Matthew Boulton, jednak brak porozumienia pomiędzy Roebuckiem a Wattem uniemożliwiły wykorzystanie jej już wtedy. Watt podjął zawód mierniczego przy budowie kanałów i porzucił zainteresowanie maszyną parową. W 1772 r. żona - Margaret zmarła w czasie porodu. Pięć lat później ożenił się z Anną MacGregor, która towarzyszyła mu już aż do śmierci. Dopiero po 23 lat od skonstruowania prototypu w 1776 r. w kopalni Bentley zaprezentowano jej działanie. Maszyna parowa Wata zużywała 4-krotnie mniej paliwa niż maszyna Newcomena, więc okazała się dużym sukcesem, a zamówienia nadeszły z całego kraju. Silnik mógł jedynie wykonywać ruchy góra-dół, jednak rozwój przemysłu bawełnianego spowodował, że potrzebne stało się wykonywanie również ruchów rotacyjnych. Rozwiązaniem była przekładnia planetarna, zastosowana w opatentowanej przez Watta w 1782 r., zmodernizowanej i jeszcze wydajniejszej maszynie parowej. Na potrzeby określania mocy silników zdefiniował on nową jednostkę - koń mechaniczny, która jest do dzisiaj powszechnie używana w motoryzacji. Kiedy w 1800 r. wygasły prawa do patentu, wycofał się z interesów i przeszedł na emeryturę. Zmarł 25 sierpnia 1819 roku. Od nazwiska wynalazcy nazwano jednostkę mocy – wat.

Sean Connery
Sir Sean Connery, a właściwie Thomas Sean Connery urodził się 25 sierpnia 1930 w Fountainbridge w okolicach Edynburga. Jest to jeden z najsłynniejszych aktorów szkockiego pochodzenia, reżyser, producent filmowy oraz scenarzysta. W wieku 9 lat rozpoczął swoją pierwszą pracę jako roznosiciel mleka. Gdy miał 13 lat, zakończył swoją edukację, czego później żałował. Pracował między innymi jako ochroniarz i model. W wieku 17 lat wstąpił do wojska, lecz zwolniono go z powodu poważnych problemów z żołądkiem. Przez krótki okres zajmował się kulturystyką. Jednym z poważniejszych sukcesów Connery'ego w tej dziedzinie było zajęcie trzeciego miejsca w konkursie Mister Universum. Niedługo potem zainteresował się aktorstwem, które zaczął traktować  jako sposób na oderwanie się od problemów świata.  Mimo braku talentu tanecznego, zagrał małą rolę w musicalu "South Pacific". W środowisku teatralnym spotkał wielu oczytanych i wykształconych ludzi, wśród których szybko odkrył swoje braki z podstawowych  dziedzin nauki. Chcąc dorównać nowo poznanym, zaczął dużo czytać. Przesiedział wiele miesięcy w bibliotece publicznej, czytając klasyków.

Sir Sean Connery

W 1961 roku Connery wygrał casting do roli Jamesa Bonda, pokonując przy tym między innymi Rogera Moore'a. W 1962 roku wyprodukowano pierwszy film z tej serii − Doktor No, który okazał się wielkim przebojem kinowym i przyniósł aktorowi ogromną sławę. Sean po nakręceniu tego filmu ożenił się z Diane Cilento. Ślub wzięli na Gibraltarze. W 1963 roku urodziło się jedyne dziecko Connery'ego − Jason, który później również został aktorem. Małżeństwo jednak  w 1973 roku rozpadło się. Dwa lata później ożenił się po raz drugi.
W rolę agenta 007 wcielił się sześć razy, jednak nie przyjął kolejnej propozycji udziału w serii, ponieważ nie chciał być kojarzony tylko z tą produkcją. Ogromne gaże, które przyjął przeznaczył częściowo na organizację założonej przez siebie fundacji  Scottish International Educational Trust, która pomaga biednym, utalentowanym szkockim dzieciom. 
W 2000 roku otrzymał z rąk królowej Elżbiety tytuł szlachecki, który umożliwia mu tytułowanie się ‘sir’. Ma na swoim koncie udział w ponad  140 filmach m.in. 'Twierdza', 'Polowanie na czerwony październik', 'Liga niezwykłych dźentelmenów', czy 'Rycerz Króla Artura'.

Ewan McGregor
Urodził się 31 marca 1971 roku w Perth w Szkocji. Oboje jego rodzice byli nauczycielami. Ma starszego brata, Colina, który był pilotem Królewskich Sił Powietrznych. Uczęszczał do Akademii Morissona w Crieff, którą ukończył w wieku 16 lat. Podjął pracę jako operator sceny w Perth Repertory Theatre i rozpoczął studia na wydziale aktorskim w Kirkcaldy College. Następnie, w wieku 18 lat przeniósł się do Londynu, by tam kontynuować studia na tym samym kierunku w Guildhall School of Music and Drama. w 1993 roku wygrał casting do głównej roli w serialu 'Szminka na kołnierzyku'. Od tamtej pory wystąpił w wielu serialach i filmach, które przynosiły mu coraz większą sławę. Najbardziej popularne filmy z jego udziałem to: 'Niemożliwe', 'Helikopter w ogniu', 'Gwiezdne wojny: część II i III', 'Wyspa', 'Anioły i demony', czy ostatnio prezentowana w kinach 'Amerykańska sielanka'. McGregor regularnie też występuje w Teatrze Piccadilly w Londynie.

Ewan McGregor

W 1995 Ewan ożenił się z producentką telewizyjną Eve Mavrakis, z którą ma cztery córki. Jedna z nich, z pochodzenia Mongolka, została adoptowana przez parę w 2006 roku.
Prywatnie pasjonuje się motocyklami i regularnie uczestniczy w różnego rodzaju wyprawach na dwóch kółkach, wspierając również wszelkiego rodzaju akcje charytatywne.

 

ZABYTKI I ATRAKCJE TURYSTYCZNE

Szkocja jest krajem, który słynie nie tylko z bogatej historii, czy kultury, ale także ze względu na piękno swoich górystych terenów, wrzosowisk i spektakularnych budowli, często w stylu gotyckim. Co roku przyciąga rzesze turystów, wabiąc ich swoim niepowtarzalnym urokiem oraz zapierającymi dech w piersiach widokami.

Edinburgh Castle
Zamek w Edynburgu jest jedną z najpotężniejszych i najstarszych budowli w Wielkiej Brytanii. Jest to symbol nie tylko samego Edynburga, ale i całej Szkocji. Forteca znajduje się na szczycie monumentalnego skalistego wzniesienia (120 metrów n.p.m.), będącego wygasłym wulkanem, który znajduje się w samym centrum miasta. Zamek został założony przez króla Northumbrii, Edwina, a historia pierwszych śladów fortyfikacji na górze zamkowej sięga IX wieku p.n.e.    

Zamek w Edynburgu 

Większa część obecnych murów budowli pochodzi z XVI wieku, z godnym uwagi wyjątkiem w postaci Kaplicy Św. Małgorzaty z wczesnego XII wieku. Wybudowana w stylu romańskim przez czwartego syna św. Małgorzaty, króla Dawida. Historia kaplicy nawiązuje do roku 1093, kiedy to chorej królowej Małgorzacie, przebywającej wtedy w twierdzy, doniesiono o śmierci jej męża – króla Malcolma. Oboje małżonkowie pochowani zostali w kościele w Dunfermline, a na początku XII wieku na zamkowej skale zbudowano niewielką kapliczkę poświęconą Małgorzacie (została ona uznana za świętą w 1250 roku). Kapliczka zachowała się do dziś i jest zdecydowanie najstarszym budynkiem zamkowego kompleksu i jednym z najstarszych w całym Edynburgu.

Kaplica Św. Małgorzaty w Edynburgu  

Edynburski Zamek jest jedną z niewielu obecnych twierdz, które posiadają swój własny garnizon wojskowy. Obecnie jest on jednak używany głównie podczas ceremonii oraz oficjalnych parad szkockiego wojska. Przed zamkową bramą znajduje się skonstruowana w 1753 roku Esplanada – specjalnie wybudowany teren przeznaczony do urządzania różnego rodzaju imprez widowiskowych, gdzie co roku w sierpniu mają miejsce słynne Edinburgh Military Tattoo – parady wojskowe, odbywające się przy dźwiękach dud i bębnów.
Najważniejszą i najchętniej odwiedzaną częścią zamku jest Crown Square - renesansowy pałac z ośmiokątną wieżyczką strzelniczą, dobudowaną w XIX w. Wewnątrz obiektu znajdują sie historyczne komnaty, w tym tzw. Crown Room, w którym przechowywany jest komplet najstarszych w Europie klejnotów koronacyjnych (Honours of Scotland).  Wśród insygniów królewskich znajdują się: złote berło zwieńczone kulą z wygładzonego kryształu górskiego i korona wykonana dla Jakuba V przez szkockiego złotnika Jamesa Mosmana, bogato wysadzana perłami i kamieniami szlachetnymi. Na uwagę zasługuje także kamień koronacyjny szkockich monarchów - Stone of Destiny.

Zamek edynburski z wieżyczką w Crown Square

W południowej części Crown Square znajduje się Great Hall – sala, która utrzymuje swój charakter i styl od 1513 roku, z oryginalnym, drewnianym sklepieniem, pełniąca dziś funkcje reprezentacyjne. Dawniej odbywały się tu obrady szkockiego parlamentu.

Wejście do zamku jest pilnie strzeżone przez strażników, ubranych w tradycyjny strój szkocki, nazwanych Sentries. Zmiana warty odbywa się zawsze w bardzo uroczysty sposób. Ponadto, każdego dnia (oprócz niedzieli) punktualnie o godzinie 13:00, można usłyszeć odgłos wystrzału z zamkowej armaty.

Sentry - szkocki strażnik

Zamek jest tak ważnym zabytkiem, że został umieszczony w herbie Edynburga oraz edynburskiego uniwersytetu.

Scottish Parliment
Szkocki Parlament znajduje się w stolicy Szkocji, Edynburgu i pełni rolę lokalnej władzy ustawodawczej, mając jednak dość ograniczone pole działania. Pierwotny szkocki parlament został w roku 1707 na mocy Aktu Unii połączony z angielskim parlamentem, tworząc tym samym Parlament Wielkiej Brytanii. Reaktywowano go na mocy Scotland Act, po referendum w 1998 roku, gdzie za powołaniem go opowiedziało się 79% wyborców. Pierwszy nowo wybrany parlament ukonstytuował się po raz pierwszy dnia 12 maja 1999 roku.

Szkocki parlament z siedzibą w Edynburgu

Pierwsze i drugie (1999 i 2003) wybory wygrała unionistyczna Szkocka Partia Pracy, a wybory w 2007 roku niepodległościowa Szkocka Partia Narodowa. Na czele parlamentu stoi Szkocka Egzekutywa, którą kieruje Pierwszy Minister (obecnie Alex Salmond). Członkowie parlamentu mają dopisywany skrót "MSP". Nowy budynek został otworzony przez królową 9 października 2004 roku.  Na kompleks parlamentu składa się osiem odrębnych części, zaprojektowanych przez hiszpańskiego architekta, Enrique Mirallesa. Są to: Canongate Building - główny budynek, Debating Chamber - sala obrad, Donald Dewer Room - biblioteka i sala pamiątkowa, Garden Lobby - miejsce spotkań z mediami, Main Hall - hol główny, punkt dla turystów, Media Tower - wieża medialna, Queensberry House - biura parlamentarzystów oraz Tower Buildings - cztery wieże.
Do szkockiego parlamentu należy część decyzji lokalnych, takich jak służba zdrowia, rolnictwo i wymiar sprawiedliwości, a także w dużym stopniu sprawy gospodarcze i budżet. Szkocka władza wykonawcza ma obowiązek przedstawiać raporty parlamentowi w Londynie. Inne decyzje i uchwały takie jak polityka zagraniczna czy obrona kraju w dalszym ciągu należą do zadań Parlamentu Wielkiej Brytanii.

Parlament - widok z góry

Powołanie pierwszego od trzech stuleci szkockiego parlamentu było możliwe dzięki polityce brytyjskiego premiera Tony'ego Blaira, który realizując swe obietnice przedwyborcze znacznie złagodził politykę w stosunku do części składowych Wielkiej Brytanii.

W 2007 premier rządu szkockiego, Alex Salmond ze Szkockiej Partii Narodowej przedstawił projekt ustawy o przeprowadzeniu referendum niepodległościowego, które miałoby umożliwić odłączenie się Szkocji od Wielkiej Brytanii.

Niejako zapowiedzią tej zmiany polityki był zwrot Szkocji (1996) kamienia koronacyjnego dawnych królów szkockich, który od siedmiu stuleci służył też królom brytyjskim i jako taki przechowywany był w Anglii.

 

The Royal Mile

Nazywany „Królewską Milą” to ciąg ulic w centrum Edynburga, prowadzący od Zamku do Pałacu Holyrood. Składają się na niego kolejno Castle Hill (Wzgórze Zamkowe), Lawnmarket, High Street i Canongate. Royal Mile tworzy główny trakt edynburskiej starówki, wzdłuż którego wznoszą się wielopiętrowe, zabytkowe kamienice. Położona jest na grzbiecie wulkanicznej góry, na której szczycie znajduje się zamek. Historycznie jest najstarszą ulicą miasta. Dla zabudowy położonej wzdłuż tej ulicy charakterystyczna jest znaczna wysokość kamienic, sięgających niekiedy dziesięciu pięter. Wynika to ze znacznego zaludnienia w średniowieczu, kiedy Edynburg był miastem zamkniętym w murach i jedynym sposobem na stworzenie nowych mieszkań była dobudowa kolejnych pięter do istniejących domów. Innym typowym elementem ulicy są ‘closes’ - wąskie korytarze pomiędzy budynkami, prowadzące na niewielkie dziedzińce, do ogrodów na tyłach, bądź na sąsiednie ulice.

Royal Mile w Edynburgu

Royal Mile przez większość roku oblegana jest przez turystów, a w czasie festiwalu teatralnego spotkać tu można grupy teatralne, mimów i cyrkowców. Wypełniona jest przeróżnymi pamiątkarskimi sklepikami z whisky, kiltami i innymi wyrobami rzemieślniczymi. Znajdują się tu także godne uwagi muzea i kościoły oraz urzędy, w tym Sąd Najwyższy Szkocji.

Holyroodhouse Palace
Pałac Holyrood w Edynburgu jest rezydencją monarchów brytyjskich w Szkocji. Położony jest na wzniesieniu, w samym  sercu Edynburga. Znajduje się na krańcu Royal Mile, po przeciwnej stronie Zamku Edynburskiego, tuż u podnóża góry Arthur’s Seat i naprzeciw budynków Szkockiego Parlamentu. W roku 1128 znajdowało się tu Opactwo Holyrood. Dziedziniec budynku budowany był stopniowo, a w 1532 roku powstała wieża strażnicza w północno-zachodniej części zamku.  Holyrood zbudowano na planie prostokąta pod koniec XV wieku na terenach opactwa augustyńskiego, które założono w tym miejscu w 1128 roku. Samo opactwo było miejscem licznych koronacji i królewskich ślubów. Po tym jednak, kiedy w XVIII wieku jego dach się zawalił, nigdy go już nie odbudowano i do dziś pozostaje romantyczną ruiną.

Pałac Holyrood

Wnętrza pałacu zmieniały się wraz z kolejnymi monarchami. Na szczególną uwagę zasługują bogato zdobione sufity i wspaniałe meble, a zwłaszcza piękna kolekcja brukselskich arrasów. Jednym z najsłynniejszych pokojów pałacu jest tzw. Great Gallery, miejsce wypełnione portretami prawdziwych i legendarnych królów Szkocji autorstwa Jacoba de Wet.  Stosunkowo nowym dodatkiem jest Queen’s Gallery goszcząca cały szereg tymczasowych wystaw z Kolekcji Królewskiej.

 

Queen's Gallery
 

Dziś Holyrood gości liczne ważne wydarzenia państwowe i królewskiego przyjęcia. Zgodnie z prawem osoba panująca winna spędzać w Holyrood co najmniej jeden tydzień w ciągu roku. W minionych wiekach pałac był prawdziwą rezydencją mieszkalną władców Szkocji. Jedną z najbarwniejszych postaci, które zamieszkiwały w jej murach była kontrowersyjna Maria Stuart. To właśnie w Holyrood wyszła za mąż i właśnie tutaj była świadkiem brutalnego morderstwa dokonanego na swoim sekretarzu Rizzio przez jej zazdrosnego drugiego męża Lorda Darnley. Innym ważnym gospodarzem pałacu był także Piękny Książę Karolek, który uczynił go swoją główną kwaterą w trakcie powstania jakobickiego w 1745 roku.
 

Princes Street Gardens
To park, a właściwie ogrody, które znajdują się w centrum Edynburga. Położone są w cieniu Edynburskiego Zamku. Ogrody zostały utworzone na początku XIX wieku w miejscu osuszonego jeziora. Park, znajdujący się w dolinie, rozdziela dwie główne części miasta, przebiegając pomiędzy Starym Miastem (Old Town) a Nowym Miastem (New Town). 

 

Princes Gardens w Edynburgu

Ogrody od północnej strony przylegają do ulicy Princes Street oraz ciągną się aż do Mostu Waverley. Powierzchnia Parku wynosi  34,000 m². W parku znajduje się wiele posągów i pomników. Większość z nich zbudowana jest w stylu gotyckim. Jednym z najbardziej znanych jest Scott Monument zbudowany w 1846 roku, na cześć sir Waltera Scotta. W ogrodach znajdują się również pomniki Davida Livingstona, Johna Wilsona i wielu innych osobistości. 

 

Pomnik Waltera Scotta

W centrum Princes Street Gardens znajduje się sztuczne wzgórze The Mound, którego nazwa oznacza "kopiec" i wywodzi się z czasów, gdy pomiędzy Starym i Nowym Miastem znajdowało się jezioro. Wzgórze to  usypano, jako rodzaj grobli łączącej obie części centrum.

Na wzgórzu swoje siedziby mają m.in. Royal Scottish Academy, National Gallery of Scotland oraz Bank of Scotland.

St Giles’ Cathedral

Katedra  św. Idziego  to jedyny kościół parafialny, zbudowany w średniowiecznym Edynburgu, który zdołał przetrwać do obecnych czasów. Znajduje się w centralnym punkcie Royal Mile i jest jednym z najsłynniejszych kościołów w Szkocji, chętnie odwiedzanym przez turystów. Katedra powstała w 1120 roku, natomiast wieżę zwieńczoną iglicą, dobudowano dopiero w XV wieku. Budynek został dedykowany św.  Idziemu, który jest patronem Edynburga, a także kalekich i trędowatych.

Na początku XIX stulecia katedrę odrestaurowano, pokrywając znaczną część gotyckich murów gładkim kamieniem, odbierając tym samym jej średniowieczny wygląd. Nie poddano wówczas renowacji jedynie wieży. W XIX wieku budynek ozdobiono licznymi pomnikami nagrobnymi, aby w ten sposób nadać mu charakter narodowej świątyni, wzorując się na londyńskim Opactwie Westminsterskim.

Katedra Św. Idziego w Edynburgu

 

We wnętrzu znajduje się kilka witraży zaprojektowanych przez prerafaelitów. Wśród nich na uwagę zasługują dzieła: Edwarda Burne-Jonesa i Williama Morrisa, przedstawiające proroków Starego Testamentu oraz Izraelitów przekraczających rzekę Jordan.
W południowo-wschodniej części kościoła znajduje się niewielka Thistle Chapel. Wybudował ją w 1911 roku Robert Lorimer, jako prywatną kaplicę dla 16 członków elitarnego Zakonu Ostu (Order of the Thistle). Warto zwrócić uwagę na ciekawą konstrukcję sklepienia żebrowego oraz bogatą dekorację wzorników i rzeźbionych stalli. Wnętrze kaplicy było wzorowane na kaplicy św. Jerzego w Windsorze. Na przykościelnym cmentarzu został pochowany reformator protestancki, John Knox, niestety jego grób nie przetrwał próby czasu.

Royal Scottish Academy
Szkocka Akademia Królewska, to najbardziej znana i ceniona szkoła kształcąca artystów w różnych dziedzinach sztuki. Znajduje się w centrum Edynburga i została zaprojektowana przez Williama Henry’ego Playfair w XIXw, a dokładna data powstania to rok 1826. Budynek reprezentuje  styl neo-klasyczny i znany jest na całym świecie. Pierwotna nazwa szkoły to Scottish Academy, jednak w 1838 roku, kiedy rektorem został William Allan (znakomity szkocki malarz), przyjęto miano Royal Scottish Academy – Szkockiej Akademii Królewskiej, czyli Narodowej Akademii  Nauki i Sztuki.  W 1912 roku budynek został odnowiony i nieco przebudowany, a pomysłodawcą projektu był  William Thomas Oldrieve. Na szczycie budynku widnieje posąg królowej Victorii, który został wykonany przez rzeźbiarza Sir Johna Steella.

Royal Scottish Academy w Edynburgu

 

Tuż obok znajduje się Narodowa Galeria Szkocji  (National Gallery of Scotland), która połączona jest z Królewska Akademią za pomocą podziemnych korytarzy, co powoduje, że uchodzą one za jeden ogromny kompleks budynków.

National Gallery of Scotland

Narodowa Galeria, mająca swoją siedzibę w Edynburgu, to galeria sztuki, której początki sięgają 1859 roku, kiedy to została oficjalnie otwarta, a za twórcę uznaje się W.H.Playfair’a. Budynek galerii położony jest na wzniesieniu The Mound, który znajduje się w Princes Street Gardens, tuż obok Szkockiej Akademii Królewskiej. Podobnie jak budynek akademii, galeria została przebudowana, co nastąpiło w 1912 roku.

Galeria Narodowa w Edynburgu

Zasoby galerii obejmują kolekcję druków, szkiców i rysunków, w skład, których wchodzi ponad 30 tysięcy prac. Dzieła te pochodzą z czasów od wczesnego renesansu do późnego wieku XIX. Znajdująca się w budynku publiczna biblioteka zawiera ponad 50 tysięcy ksiąg, dzienników, slajdów i innych archiwalnych źródeł. Można tutaj również zobaczyć wystawy o różnorodnej tematyce oraz zapoznać się z historią Narodowej Galerii.

National Museum of Scotland

Narodowe Muzeum Szkocji z siedzibą w Edynburgu to największe muzeum, które znajduje się w samym centrum miasta. Poświęcone jest historii, ludziom i kulturze szkockiej. Muzeum zostało otwarte w 1998 roku i składa się na nie 11 kolekcji stałych, prezentujących dzieje Szkocji oraz zamieszkujących ją zwierząt i ludzi, a także wiele obiektów z różnych zakątków świata. Można tutaj znaleźć m.in. egipskie mumie, silniki spalinowe i słynną owieczkę Dolly.

Muzeum Narodowe Szkocji w Edynburgu

Muzeum to zostało otwarte w celu uzupełnienia zbiorów Royal Museum of Scotland (Królewskiego Muzeum Szkocji). Zawiera ponad 10 tysięcy eksponatów: skarbów i pamiątek narodowych oraz rzeczy codziennego użytku. Do najcenniejszych przedmiotów należą: Monymusk Reliquary (relikwiarz Monymusk) - malutka szkatułka z VIII wieku, w której niegdyś przechowywano relikwie św. Kolumba oraz szachy z kości słoniowej z wyspy Lewis, znalezione dopiero w XIX wieku. Ponadto wśród zbiorów muzeum znajdują się różne przedmioty sztuki zdobniczej (wczesnośredniowieczne naczynia liturgiczne, emalie z Limoges czy francuskie srebra z epoki Ludwika XIV), rzadkie instrumenty naukowe oraz eksponaty poświęcone etnografii, geologii i skamielinom. Na wystawy w National Museum of Scotland składają się nie tylko przedmioty muzealne, ale także liczne modele i aranżacje audiowizualne.

The Royal Botanic Garden In Edinburgh

Królewski Ogród Botaniczny w Edynburgu to jedna z największych atrakcji w mieście, wbrew pozorom przeznaczona nie tylko dla miłośników biologii. To miejsce jest niezwykle popularne wśród turystów. W Ogrodach można przespacerować się wśród rzadko spotykanych gatunków kwiatów i roślin i odprężyć się po pełnym wrażeń dniu. Historia ogrodu sięga roku 1670, kiedy to był on przestrzenią naukową Holyrood. Następnie został przeniesiony do Leith. Ostatecznie w 1820 r. znalazł się w swojej aktualnej lokalizacji w Inverleith.

Ogród Botaniczny na obrzeżach Edynburga

Twierdzi się, że w Królewskim Ogrodzie Botanicznym znajduje sie 6% wszystkich gatunków roślin występujących na ziemi. Ogród jest naprawdę duży: jego powierzchnia wynosi ponad 70 akrów. Korzystne położenie nieco za miastem również przysparza mu popularności. Aktualnie w ogrodzie rośnie ponad 17 tysięcy gatunków przeróżnych roślin, wśród których buszują zwierzęta. W ogrodzie możemy zapoznać się z różnymi rodzajami flory. W Chinese Hillside przeniesiemy się do chińskich ogrodów, a w Scottish Heath Garden poczujemy się trochę jak na szkockich wzgórzach. Specjalnie dla Królowej Matki założono ogród wypełniony wieloma gatunkami róż. Nie zabrakło tutaj także palmiarni, w której znajdują się najbardziej egzotyczne rodzaje roślin. Zmęczeni zwiedzaniem mogą odpocząć w kawiarni.

University of Edinburgh

Uniwersytet Edynburski został założony w 1582 roku, jednak początki jego powstania sięgają roku 1558, kiedy to biskup Robert Reid uzyskał dotacje potrzebne do stworzenia uczelni, która była powołana dzięki tzw. ‘Royal Charter’ za panowania Jamesa VI. W późniejszym czasie był ona dofinansowywana przez Urząd Miasta. Uniwersytet odgrywał ogromną rolę w epoce oświecenia i przyczynił się do nadania miastu miana „Aten Północy” , ze względu na liczne zabytkowe i historyczne budynki. Władzę na uczelni sprawowały często ważne osobistości historyczne i pochodzące ze świata polityki.

Uniwersytet Edynburski

Uniwersytet jest związany z dziewięcioma zwycięzcami Nagrody Nobla i uchodzi za słynny międzynarodowy ośrodek nauki i centrum badawcze. Jest czwartym pod względem kolejności uniwersytetem utworzonym w Szkocji i jedną z najbardziej prestiżowych uczelni w całej Europie, o wysokiej renomie i poziomie kształcenia. Zajmuje szczytowe miejsca na listach najlepszych uczelni  starego kontynentu. Każdego roku studia na tym uniwersytecie rozpoczyna ponad 47 tysięcy studentów, co sprawia, że jest on trzecią najbardziej popularną uczelnią w całej Wielkiej Brytanii.

Edinburgh Zoo
Zoo w Edynburgu ma już prawie 100 lat. W 1912 roku Zoological Society of Scotland odkupiło ziemię od rodziny Macmillan, by w rok później, 22 lipca 1913 roku otworzyć w tym miejscu ogród zoologiczny. Dzisiaj zoo odgrywa znaczącą rolę w ochronie gatunków zagrożonych wyginięciem i daje przywilej zwiedzającym na poznawanie specyfiki życia dzikich zwierząt na wolności. Zoo znajduje się w zachodniej części Edynburga, trzy mile od centrum miasta, zajmując powierzchnię około 82 akrów na południowych stokach Corstorphine Hill. Pomimo swoich rozmiarów bardzo łatwo je przeoczyć. W edynburskim ogrodzie znaleźć można ponad 1000 zwierząt.

Ogród zoologiczny w Edynburgu
 

Ogromny obszar zoo można podzielić na 3 części.

Pierwsza część graniczy z Corstorphine Road. Tutaj znajduje się główne wejście oraz sklep dla turystów, o których uwagę konkurują lwy morskie, lemury oraz flamingi. Szczególnie interesująca jest ptaszarnia, w której znajdziemy wiele gatunków ptaków pochodzących z Afryki.

Środkowy obszar zoo obejmuje dwie kawiarnie, Centrum Edukacji i Discovery Centre. Centralnym punktem jest „Mansjon House” spełniający wiele funkcji, obecnie jest on na przykład popularnym miejscem ślubów. Budynek wcześniej znany był, jak Corstorphine Hill House, zbudowany został w 1793 roku i pełnił funkcję domu rodzinnego Macmillanów. Nieruchomość wraz z sąsiednim terenem przejęta została przez Royal Zoological Society of Scotland.

W trzeciej części ogrodu znajdują się najbardziej popularne atrakcje zoo. Znajdziemy tutaj między innymi basen z pingwinami zbudowany w 1930 roku, umożliwiający wgląd w życie nadwodne i podwodne tych niesamowitych ptaków. W pobliżu znajduje się małpiarnia, a tuż nieopodal zobaczyć można azjatyckiego tygrysa będącego dumą ogrodu.

The Scottish National Gallery of Modern Art  

Narodowa Galeria Sztuki Nowoczesnej znajduje się w Edynburgu i gromadzi najlepsze zbiory sztuki,zarówno nowoczesnej, jak i współczesnej. Galeria, która otwarta została w 1960 roku może poszczycić się kolekcją zawierającą ponad 5000 pozycji poczynając od malarstwa, rzeźby, grafiki i rysunku z lat 80 - tych, aż po współczesne instalacje video z lat 90 - tych. Znajdziemy tu między innymi dzieła takich artystów jak: Vuillard, Bonnard, Matisse, Picasso, Kirchner i Dix.  W galerii nie mogło zabraknąć i nie brakuje prac szkockich artystów. Znajdują się tu prace: Peploe, Fergussona, Gilliesa i Redpatha. Po za tym Szkocka Narodowa Galeria Sztuki Współczesnej gości powojenne prace: Bacona, uFreda, Daviego, Hockneya, Balthusa, Légera oraz te bardziej współczesne: Baselitza, Antony’ego Gormleya i Damiena Hirsta. Każda z tych postaci pozostawiła po sobie liczne dzieła, o których mówi historia sztuki.

Szkocka Narodowa Galeria Sztuki Nowoczesnej w Edynburgu

Sam budynek, w którym mieści się galeria zaprojektowany został przez Williama Burna w 1820 roku. Na początku pełnił rolę szkoły, ale szybko został przekształcony w galerię. Wspaniałe tereny wokół galerii są idealnym miejscem dla rzeźb między innymi: Henry Moora i Barbary Hepworth.

Kelvingrove Art Gallery and Museum
Muzeum i Galeria Sztuki Kelvingrove jest pierwszym założonym w Glasgow i całej Szkocji muzeum, które posiada jedne z największych zbiorów sztuki w Europie. Od czasu renowacji jest to najbardziej popularne muzeum w Szkocji. Muzeum położone jest w zachodniej części miasta, przy brzegu rzeki Kelvin. Naprzeciw znajduje się architektonicznie podobna Sala Kelvina, która została zbudowana w nawiązującym stylu kilkanaście lat później, na miejscu poprzedniej sali zniszczonej przez ogień. Konstrukcja Kelvingrove częściowo została sfinansowana przez dochody z Międzynarodowej Wystawy w Parku Kelvingrove w 1888. Galeria została zaprojektowana przez John W. Simpsona, otwarcie nastąpiło w 1901 roku. Budynek zbudowany jest w stylu hiszpańskiego baroku, i zachowuję typową dla mieszkańców Glasgow tradycję używania czerwonego piaskowca.

Galeria Sztuki i Muzeum Kelvingrove

 

Kevingrove posiada jeden z najpiękniejszych zbiorów rękodzielnictwa i militariów na świecie oraz pokaźny zbiór malarstwa. Muzeum poszczycić się może ogromną kolekcją eksponatów. Tutaj znajdziesz wszystko od sztuk plastycznych i dekoracyjnych do wspaniałej kolejki archeologicznej i eksponatów ze świata przyrody. Oferuje łącznie 8000 dzieł, podzielonych na 22 różne zagadnienia  tematyczne, takie jak francuskie malarstwo impresjonistyczne, a także artykuły na temat historii Szkocji.  Liczba poszczególnych pozycji w dziale historii naturalnej jest niezliczona, a wiek eksponatów sięga nawet 300 milionów lat. W muzeum  znajduje się również jedna z najlepszych na świecie kolekcja broni i zbroi. Wśród wielu skarbów znaleźć tu można najstarszą niemal pełną zbroję na świecie (słynna zbroja „Avant” wykonana w Mediolanie w 1440 roku). W kolekcji znajduje się także niezwykła i unikatowa zbroja dla człowieka i konia wykonana dla Williama Herberta – pierwszego hrabiego Pembroke. Galeria i Muzeum Sztuki Kelvingrove posiada na stanie ‘Spitfire’, brytyjski  jednomiejscowy myśliwiec, który stanowił podstawę dla Brytyjskich Sił Powietrznych podczas II wojny światowej. Muzeum mieści również kawiarnie, sklepy i biblioteki.

Wnętrze Kelvingrove  

Po zamknięciu obiektu w 2003 roku, a następnie długiej i kosztownej renowacji nastąpiło ponowne otwarcKelvingrove. Ceremonii przewodniczyła sama Elżbieta II, co nastąpiło 11 lipca 2006. Koszt prac wyniósłmilionów funtów.W północno-zachodniej części Kelvingrove znajduje się park, który otacza niemały budynek. Po przeciwnej stronie budynku zobaczyć można Kelvin Hall, gdzie mieści się muzeum transportu. Natomiast, po wschodniej stronie budynku wznosi się gmach Uniwersytetu Glasgow.

Kelvingrove Park
Kelvingrove Park to jeden z najpiękniejszych parków w Glasgow. Położony na północ od rzeki Clyde miejski Ogród Wiktoriański obejmuje obszar 34 hektarów. Teren stanowi azyl od urbanistycznego zgiełku dla wielu dzikich gatunków zwierząt.  Kelvingrove Park zlokalizowany jest w zachodniej części miasta (West End), pomiędzy dzielnicami Patrick i Yorkshill na południu, Woodlands na północy, Cranstonhill na wschodzie i Hillhead na zachodzie. W 1852 roku miasto kupiło ziemię na obszarze znanym, jako Kelvingrove and Woodlands za kwotę 99,569 funtów, aby stworzyć w tym miejscu Kelvingrove Park. Celem władz miasta było stworzenie miejsca do rekreacji dla gwałtownie zwiększającej się liczby ludności w Glasgow. 

Kelvingrove Park

Park zaprojektowany został przez Sir Josepha Paxtona, wiodącego projektanta przestrzeni w tamtym czasie, autora między innymi Crystal Palace w Londynie. Ogród jest jednym z wielu parków wiktoriańskich stworzonych w wyniku szybkiego rozwoju miasta, spowodowanym rewolucją przemysłową.  Kelvingrove Park był pierwszym celowo zaprojektowanym i wykonanym parkiem w Szkocji i szybko stał się bardzo popularnym miejscem relaksu. Struktura alejek w parku pokrywa się z naturalnym korytem rzeki Kelvin, której bieg przecina park w kilku punktach.

Fontanna w parku

Charakterystycznym obiektem, który znajduje się na terenie parku jest Stewart Memorial Fountain. Fontanna wzniesiona została w 1872 roku dla upamiętnienia Lorda Provosta Stewarta, który przyczynił się do rozwoju systemów zaopatrujących Glasgow w wodę.

W parku dwukrotnie odbywały się międzynarodowe wystawy, w 1888 i 1901 roku. Tutaj odbyła się również Scottish National Exhibition w 1911 roku.

Kelvingrove Park stanowi miejsca do życia dla wielu gatunków ptaków. Rzeka Kelvin przepływająca przez park stanowi ważny „korytarz ekologiczny” przy, którym żyje wiele gatunków ptaków. Znajdziemy tu między innymi: sroki, czaple siwe, kormorany, zięby, kosy, krzyżówki. W przeszłości można tu było zaobserwować wydry.

Kelvingrove Park jest doskonale wyposażony. Na miejscu można zagrać w tenisa, gdyż znajdują się tu cztery syntetyczne korty tenisowe. Oprócz tego na miejscu jest plac zabaw dla dzieci, plac do gry w bule oraz boisko do krykieta. Znajdziemy tu również wspaniały Skate park oraz scenę do publicznych występów.

Museum of Transport
W niedalekiej odległości od Kelvingrove Museum and Art Gallery, znajduje się inna perła szkockiego muzealnictwa - cieszące się ogromną popularnością Muzeum Transportu. Pierwsze Muzeum Transportu w Glasgow otwarto w 1964 roku na terenie Coplawhill Tram Depot w południowej części miasta. Do Kalvin Hall, w którym znajduje się do dziś, przeniesiono je w 1988 roku. W chwili obecnej trwają prace nad budową Riverside Museum na rzece Clyde, gdzie przeniesione mają zostać wszystkie zbiory.
Historia, jaką opowiadają poszczególne wystawy muzeum, to historia transportu wodnego i lądowego. Na lewo od głównego wejścia znajduje się Kelvin Street – zrekonstruowana glasgowiańska ulica z 1938 roku z samochodami, sklepami, a nawet kinem (do którego można wejść i obejrzeć filmy dotyczące historii publicznego transportu w Glasgow) oraz zejściem do podziemnej stacji kolejowej, w której znajduje się replika platformy oraz autentyczne pociągi.

Muzeum Transportu w Glasgow
 

Na prawo od głównego wejścia znajduje się cały szereg pojazdów różnego rodzaju zebranych w grupy. Znajdziecie tutaj zarówno rowery (włączając czterosobowe), wózki dziecięce, sporą kolekcję motocykli, przeróżne typy pojazdów, dla których siłą pociągową był koń, wozy, przyczepy, najlepszą w świecie kolekcję szkockich samochodów, w skład której wchodzą m.in. marki takie jak Argyll, Arrol Johnson i Albion, a nawet samochody-zabawki. Dalej znajduje się tzw. Clyde Room mieszczący 250 modeli statków, które dają świadectwo ogromnego znaczenia przemysłu stoczniowego na rzece Clyde – od Comet z 1812 przez Hood, Howe, Queen Mary, Queen Elizabeth aż do Queen Elizabeth 2. Większość z nich wykonana jest w skali 1:48 - niektóre są naprawdę spore.

Eksponaty muzealne

W kolekcji nie brak także akcentów kolejowych – można tutaj zobaczyć zrekonstruowaną stację kolejową ze słynnymi szkockimi lokomotywami - Caledonian Railway Caley No123, the Highland Railway No103, Jones Goods i Gordon Highlander No49 z Great North of Scotland Railway. Niedaleko znajduje się także kolekcja starych tramwajów i autobusów.

Glasgow Botanic Garden

Ogród botaniczny w Glasgow położony jest w zachodniej części miasta i jest dużym parkiem udostępnionym dla turystów. W ogrodzie znajduje się kilka szklarni. Ogród utworzony został w 1817 i przez Królewski Instytut Botaniczny w Glasgow i był zaprojektowany z myślą o miejscowym uniwersytecie. Profesor botaniki William Hooker z Uniwersytetu w Glasgow przyczynił się do rozwoju tego miejsca przed jego nominacją do kierownictwa Kew Gardens w Londynie. Pierwotnie ogród ten używany był jako miejsce koncertów i spotkań plenerowych.  

Ogród Botaniczny w Glasgow

Najbardziej godnym uwagi jest Kibble Palace z końca XIX wieku. Szkielet konstrukcji wykonany jest z żelaza i stanowi podstawę szklarni o powierzchni 2137 m2. Całość zaprojektował John Kibble w 1873, przez 7 lat od otwarcia odbywały się tu różnego rodzaju wydarzenia kulturalne aż do roku 1880 kiedy to przeznaczono budynek wyłącznie do ekspozycji roślin. Strukturą budynku są kute, żelazne kratownice pokryte przezroczystym szkłem. Całość podparta jest przez belki nośne spoczywające na kolumnach, zwieńczonych motywami kwiatowymi. Pałac użyty jest do uprawy wymagających roślin. Główna grupa to Australijskie drzewa paprociowe, niektóre z nich mają już 120 lat.

Kibble Palace
 

W 2004 zainicjowany został program konserwacji pałacu, gdyż żelazna konstrukcja była w znacznej mierze skorodowana Konserwacja przewidywała kompletną rozbiórkę Pałacu i usunięcia części aż do fundamentów, Zbiór roślin na czas remontu przeniesiono do Shafton w South Yorkshire. Odbudowany pałac został otwarty już w 2006 roku. Łączny koszt renowacji wyniósł 7 milionów funtów.

St. Mungo Cathedral
Katedra św. Munga, zwana również High Kirk of Glasgow, to średniowieczna budowla, zarządzana obecnie przez Kościół Szkocki. Jest przykładem architektury gotyckiej. Jako jedna z niewielu świątyń przeżyła reformację i ocalała w niemal nie naruszonym stanie. Budynek, oficjalnie nie pozostaje katedrą od 1690 roku, jednak nadal jest miejscem aktywnej chrześcijańskiej posługi, goszcząc zgromadzenia Kościoła Szkockiego.
Katedra została zbudowana na grobie patrona i legendarnego założyciela Glasgow, św. Mungo, biskupa Strathclyde z VI wieku. Według legendy Mungo położył ciało świątobliwego męża Fergusa na wozie zaprzężonym w dwa woły, każąc im zawieźć je do miejsca wybranego przez Boga. W "drogim, zielonym miejscu", gdzie woły stanęły, zbudował kościół.

Katerda Św. Munga w Glasgow

Z powodu nierówności terenu katedra została wzniesiona na dwóch poziomach. W krypcie znajduje się grobowiec św. Munga otoczony kolumnadą strzelajacą ku delikatnie rzeźbionemu sklepieniu wachlarzowemu. Za katedrą stoi pomnik protestanckiego reformatora Johna Knoxa, który z doryckiej kolumny spogląda na wiktoriański cmentarz. Nekropolia skłania do zadumy nad niszczejącymi nagrobkami dawnych rodów kupieckich z Glasgow. Na uwagę zasługuje XIII-wieczna wieża, będąca obecnie najstarszą częścią budynku. Rozmiary katedry w Glasgow są imponujące. Jej długość wynosi 87 metrów, szerokość 20 metrów a wysokość nawy to 32 metry.

George Square
To imponujący wspaniałą zabudową plac, który jest świadectwem rozkwitu Glasgow w epoce wiktoriańskiej. Nad placem góruje ustawiona pośrodku kolumna z pomnikiem Waltera Scotta, znanego szkockiego pisarza. Kolumnę otacza kilkanaście wizerunków słynnych i zasłużonych osobistości, w tym królowej Wiktorii.

Plac Jerzego w Glasgow

Od wschodu plac zamyka bogato zdobiona fasada ratusza (City Chambers), otwartego uroczyście w 1888 r. przez królową Wiktorię. Budowa gmachu, sfinansowana dzięki zyskom z handlu z koloniami oraz dochodom z przemysłu ciężkiego, miała zaspokoić aspiracje ówczesnych miejskich dostojników. Tympanon (wewnętrzne pole w kształcie trójkąta), wieńczący fasadę, wypełnia płaskorzeźba o typowej dla tamtych czasów tematyce: u stóp tronu monarchini widnieją personifikacje czterech narodów Zjednoczonego Królestwa (Anglii, Irlandii, Szkocji i Walii) oraz brytyjskich kolonii, a także alegoryczne figury uosabiające Religię, Cnotę i Wiedzę.

Kolumna Waltera Scotta na George Square

Budynek wewnątrz składa się z licznych labiryntów i komnat udekorowanych z przepychem złotą folią i włoskim marmurem, ze sklepieniami pokrytymi mnogością rokokowych zdobień i płytkami ceramicznymi. Nie mniej okazały jest Merchant's House - siedziba najstarszej w Wielkiej Brytanii izby handlowej. W budowli wznoszącej się naprzeciw dworca Queen Street na szczególną uwagę zasługuje sala bankietowa oraz obity jedwabiem gabinet dyrektora.

Glasgow Science Centre
Centrum Naukowe w Glasgow to jedna z największych atrakcji turystycznych w Szkocji.Położone jest na południowym brzegu rzeki Clyde. Kompleks obejmuje trzy budynki: centrum handlowo-naukowe z salą wystawową, Wieżę Glasgow i kino IMAX. Otwarcie kompleksu nastąpiło w lipcu 2001 roku. Budynek centrum handlowo-naukowego posiada 3 poziomy wystawowe, planetarium, symulator zmian klimatu. Goście mogą również uczestniczyć w interaktywnych symulacjach, przeprowadzać doświadczenia jak i dowiedzieć się nieco o przestrzeni kosmicznej.

Centrum nauki w Glasgow

Centrum handlowe dość często jest świadkiem rozmaitych wydarzeń kulturalnych i prezentacji. Kino IMAX, otwarte w październiku 2000 roku było i jest pierwszym tego typu budynkiem w Szkocji. Wieża Glasgow, poprzednio zwana Wieżą Millennium, osiąga wysokość 127 metrów i jest najwyższą budowlą w Szkocji. Co więcej widnieje w Księdze Rekordów Guinnessa, gdyż jest w stanie obracać się 360 stopni od swej podstawy do szczytu.

Stirling Castle
Zamek Stirling słynie ze swojego pięknego położenia, przez co stanowi poważną konkurencję dla Edinburgh Castle. Budowla usytuowana na wulkanicznej skale zapewnia, ze jest ona widoczna z odległości wielu mil. Zamek położony nad rzeką Forth był przez stulecia strategicznym celem dla każdego, kto chciał przejąć kontrolę nad centralną Szkocją. Grube mury wznoszące się na 80 – metrowej skale wyglądają monumentalnie i sprawiają groźne wrażenie.

Zamek Stirling

Zamek zbudowano na przełomie XV i XVI wieku podczas panowania dynastii Stewartów, choć według historycznych źródeł już w XII wieku na wzgórzach powstawał protoplasta grodu. Zamek Stirling był jednym z najważniejszych zamków Szkocji. To właśnie tutaj koronowano wielu ze szkockich królów i to właśnie ten zamek stanowił dom dla szkockich monarchów.  Zamek w swojej historii był oblegany wiele razy i stanowił centralny punkt najeźdźców. Największe wrażenie wewnątrz grodu robi Great Hall, uznawana  za jeden z najpiękniejszych zabytków szkockiej architektury oraz Kaplica Królewska. Ogrody zamkowe również są niezwykle atrakcyjne. Ten wspaniały zamek, wzniesiony na skalistym urwisku, zapisał się w historii, jako jedna z najważniejszych twierdz Szkocji. Obecnie stanowi jeden z najpiękniejszych przykładów architektury renesansowej. Ciekawostką jest fakt, że to właśnie w zamku Stirling odnaleziono najstarszą piłkę nożną, pochodzącą z połowy XVI wieku.

Loch Ness
Loch Ness to słodkowodne jezioro  o długości około 37 km. Położone jest na wysokości 16 m n.p.m., na południowy zachód od miasta Inverness. Jest to największy zbiornik wodny na linii tektonicznej znanej, jako Great Glen, która biegnie z północy od Inverness do Fort William na południu. Kanał Kaledoński łączący morze po obu stronach Great Glen biegnie poprzez Loch Ness. Jezioro Ness jest jednym z wielu połączonych ze sobą jezior szkockich, które powstały w miejscach wyrzeźbionych przez lodowiec w czasie ostatniej epoki lodowcowej. Przejrzystość wody w Loch Ness jest niska, co jest spowodowane dużą zawartością torfu w ziemi przylegającej do jeziora. Loch Ness jest drugim co do wielkości szkockim jeziorem o powierzchni 56,4 km², ale ma największą objętość dzięki swojej głębokości. W najgłębszym miejscu mierzy ono 226 m. Jezioro służy także, jako niższy rezerwuar dla elektrowni wodnej Foyers. Na południowo-zachodnim krańcu jeziora, w pobliżu Fortu Augustusa, znajduje się jedyna wyspa Loch Ness – Cherry Island. Jest ona przykładem "crannog", sztucznej wyspy stworzonej przez człowieka z okresu epoki żelaza.

Jezioro Ness
 

Popularność Loch Ness zawdzięcza potworowi znanemu "Nessie", rzekomo zamieszkującemu jego głębiny. To tajemnicze i niezidentyfikowane zwierzę, którego opisy najczęściej mówią o tym, że potwór ma długą szyję zakończoną paszczą, dwu- lub jednogarbny grzbiet i ciemną skórę. Pierwsza relacja na temat potwora pochodzi od Adamnana opisującego losy św. Kolumba – nauczyciela Piktów, który w VI wieku uratował jednego z lokalnych mieszkańców przed szczękami bestii. Międzynarodowy rozgłos na temat potwora stał się efektem relacji właścicieli hotelu w Drumnadrochit – państwa Mackay, opublikowanej przez Alexandra Campbella w Inverness Courier, zawierającej opis zwierzęcia podobnego do wieloryba spotkanego 14 kwietnia 1933 roku. Pierwsze zdjęcie, na którym rzekomo widnieje potwór pochodzi z 12 listopada 1933 roku. Autorem fotografii jest mieszkaniec Foyers, Hugh Gray. Fotografia została wywołana dopiero trzy tygodnie od daty jej wykonania, a następnie ukazała się wraz z opowieścią świadka w szkockim wydaniu Daily Mail. Nessie został również uwieczniony na filmie. Przynajmniej tak twierdzą jego autorzy, którzy przybyli nad jezioro w grudniu 1933 roku. Malcolm Irvine, Stanley Clinton i Scott Hay sfilmowali przepływający w odległości

ok. 100 metrów obiekt, który określili, jako zwierzę długości 5 metrów, płynące z prędkością ok. 35 km. Przez kolejne dziesięciolecia pojawiały się kolejne relacje, fotografie i nagrania. Większość naukowców uznaje jednak obecną dokumentację mającą udowodnić istnienie zwierzęcia za nieprzekonującą. Twierdzą najczęściej, iż relacje ze spotkań z Nessie są oszustwami lub obserwacjami znanych zwierząt czy zjawisk. Jednakże wiara w istnienie zwierzęcia istnieje pośród wielu osób na całym świecie. Najbardziej popularna teoria próbująca wyjaśnić naturę rzekomego zwierzęcia określa je jako rodzaj plezjozaura. W 2003 r. ekipa BBC przeprowadziła zakrojone na jak dotąd najszerszą skalę badanie jeziora Loch Ness przy użyciu nawigacji satelitarnej i 600 wiązek sonarowych. Nie znaleziono jednak żadnych śladów obecności Nessie.

Urquhart Castle
Zamek Urquhart położony jest nad jeziorem Loch Ness, niedaleko wsi Drumnadrochit (między Fort William i Inverness). Do dzisiejszych czasów zachowały się jedynie ruiny. Zamek w okresie średniowiecza był jednym z największych w całej Szkocji. Sama budowla stanowi doskonały punkt widokowy na pobliskie jezioro Loch Ness. Urquhart Catle składa się z dwóch połączonych podwórzy. Na południowej stronie znajduje się najwyższa cześć konstrukcji a mianowicie dziedziniec. Naprzeciwko niego znajduje się niegdyś 5-kondygnacyjna wieża. Pomiędzy nimi znajduje się stróżówka.

Ruiny zamku Urquhart
 

Historia zamku rozpoczyna się już w XIII w. W roku 1230 Aleksander II stłumił rewolucję w Moray i postanowił zbudować twierdzę obronną, która miała wznosić się nad jeziorem Loch Ness. Jeszcze przed końcem XIII wieku zamek dostaje się w ręce Anglików, by jednak w kilka lat później – w 1303 roku powrócić do Szkotów i pozwolić Robertowi Bruce’owi na przygotowywanie się tutaj na nadejście wojsk Edwarda II. Od 1390 roku budowla narażona jest na nieustanne ataki klanu Macdonaldów z zachodnich wysp, którzy mają nadzieję na zdobycie szkockiej korony. Przez następne 150 lat, będąc przedmiotem klanowych rozgrywek o władzę, zamek przechodzi z rąk do rąk. Pomimo podejmowanych często prób reperacji konstrukcji, twierdza popada stopniowo w ruinę. Nie odgrywa już nawet większej roli w czasie wojny domowej w latach 40-stych XVII wieku. Ostatnim ważnym epizodem, w jakim przychodzi zamkowi brać udział, jest rewolucja jakobińska - w trakcie jej trwania budowla gości w swoich progach mały garnizon protestancki, który opuszczając zamek, wysadza go w powietrze, by uniemożliwić tym samym przejęcie go przez wroga. Od tego czasu potężna niegdyś budowla służy okolicznym mieszkańcom jako źródło materiału budowlanego, dzieląc tym samym los wielu innych budowli historycznych.